AC Signalering nr. 8 2025

In een Kamerbrief van 29 september 2025 licht de Minister van Asiel en Migratie toe hoe de juridische counseling en rechtsbijstand worden ingevuld bij implementatie van de Asielprocedureverordening. Met ingang van 12 juni 2026 is het Asiel- en migratiepact van toepassing. De Asielprocedureverordening (APR) bevat de bepalingen over de asielprocedure en de juridische ondersteuning die de asielzoeker moet krijgen.

In de huidige Nederlandse asielprocedure heeft een asielzoeker reeds vanaf de start van zijn asielprocedure in de administratieve fase recht op kosteloze rechtsbijstand van een advocaat. Daarnaast staat het de asielzoeker vrij om een beroep te doen op het advies van VluchtelingenWerk Nederland (VWN). Onder de Asielprocedureverordening, die per 12 juni 2026 van toepassing wordt, worden lidstaten minimaal verplicht om de asielzoeker vanaf de start van zijn asielprocedure kosteloze onafhankelijke juridische ondersteuning (‘counseling’) aan te bieden. Juridische counseling heeft een andere, lichtere betekenis dan rechtsbijstand. Ook uit de huidige Procedurerichtlijn volgt geen verplichting tot het bieden van rechtsbijstand in de bestuurlijke fase van de asielprocedure. De Nederlandse asielprocedure kent dus momenteel extra juridische waarborgen bovenop de minimumnorm uit de huidige en nieuwe Europese asielwetgeving. Het kabinet streeft ernaar om de Nederlandse asielprocedure te versoberen tot het Europees minimum en, zoals neergelegd in het regeerprogramma, rechtsbijstand bij asielaanvragen zoveel mogelijk te beperken.

Op 23 september 2026 ontving de Eerste Kamer zes uitvoeringstoetsen over de wetsvoorstellen invoering tweestatusstelsel en asielnoodmaatregelen. Vijf daarvan zijn opgesteld door de IND en één, over de strafbaarstelling van illegaliteit, is onder coördinatie van het DG Migratie uitgevoerd. Dit bericht geeft een overzicht van de uitvoeringstoetsen, de gevolgen en implementatie.

De Minister van Asiel en Migratie geeft in een Kamerbrief d.d. 26 september 2025 de stand van zaken rond asiel en migratie. De druk op de migratieketen blijft onverminderd hoog, ondanks dat de instroom van asielzoekers in 2025 lager is dan eerder geraamd. De brief beschrijft de kabinetsinzet om grip te krijgen op migratie: het verminderen van de instroom, het realiseren van voldoende opvangplekken, bevorderen van terugkeer en doorstroming van statushouders naar de woningmarkt. Dit bericht licht enkele onderwerpen uit.

Middels een Kamerbrief d.d. 27 augustus 2025 informeert de Minister van Asiel en Migratie over de gevolgen van de Afdelingsuitspraak over een zaak waarin een verblijfsvergunning wegens schrijnende omstandigheid was aangevraagd. Op grond van het in 2019 aangepaste Vb toetst de IND tijdens de eerste aanvraagprocedure ambtshalve of sprake is van (onder meer) een schrijnende situatie. De Afdeling heeft bepaald dat ondanks deze wijziging in het Vb de discretionaire bevoegdheid van de minister in de Vw 2000 nog altijd bestaat en met de wijziging van het Vb niet is ingeperkt.

Op 23 september jl. verscheen een Kamerbrief over de gevolgen van het arrest van het Hof van Justitie EU over de aanwijzing van een derde land als veilig land van herkomst. De toepassing van de gehele nationale lijst van veilige landen van herkomst wordt opgeschort tot het moment waarop de door de Europese Commissie voorgestelde lijst van kracht wordt. Het besluit om de toepassing van de nationale lijst van veilige landen van herkomst op te schorten, betekent dat deze aanvragen niet langer behandeld kunnen worden in de versnelde procedure (‘spoor 2’), maar in de algemene asielprocedure (‘spoor 4’). Dit laat onverlet dat de IND deze asielaanvragen voorrang blijft geven, zoals dat het geval al was en zolang de vreemdeling gedurende de asielprocedure beschikbaar blijft.

Bekijk de actuele jurisprudentie die relevant is voor de asielpraktijk.

• 28-08-2025, ABRvS, hoger beroep staatssecretaris gegrond [derdelanders Oekraïne; terugkeerbesluit]
• 27-08-2025, ABRvS, hoger beroep vreemdeling gegrond [discretionaire bevoegdheid]
• 27-08-2025, ABRvS, verwijzingsuitspraak [prejudiciële vragen; terugkeerbesluit; non-refoulement]
• 20-08-2025, ABRvS, hoger beroep minister ongegrond [Dublin-Kroatië; belangen minderjarige kinderen; horen]
• 24-09-2025, Rb Arnhem, Somalië, beroep ongegrond [Al Shabaab; risico bij terugkeer; artikel 15, aanhef en onder c, Kwalificatierichtlijn]
• 19-09-2025, Rb Haarlem, beroep gegrond [Dublin-Spanje; interstatelijk vertrouwensbeginsel; verklaringen eisers; motivering]
• 02-09-2025, Rb Den Haag, beroep gegrond [Polen; detentieomstandigheden; veilig land van herkomst; 3 EVRM risico; terugkeerbesluit]
• 19-08-2025, Rb Den Haag, beroep gegrond [Palestijn Gaza; problemen Hamas; uitsluitingsgrond van artikel 1(D) VV; geen bescherming of bijstand UNRWA]
• 02-09-2025, Rb Roermond, Libië, beroep ongegrond [algemeen ambtsbericht; niet openbaar]
• 04-09-2025, Rb Groningen, beroep ongegrond [HTL; plaatsingsbesluit COA; gebruik AI]